Земане чынъларындан нумюнелер.

И. Гаспринский адына китапханемизде Халкъара Ана тили куню мунасебетинен тешкиль этильген тедбир бу сене кедайларымызнынъ яратыджылыгъына багъышланды. Дженктен эвель чокъ мешур олгъан кедайлардан Джангъазы Шерфедин, Исмаил Салет, Зиядин Джемай, Афифе Самиева, Менаджи къарт ве дигерлернинъ, Бекмамбет Къулмамбет киби бир сыра масалджыларнынъ адлары анъылды, оларнынъ яратыджылыкълары шерефленди ве къырымтатар халкъ агъыз яратыджылыгъына къошкъан исселери такъдирленди. Кедайларнынъ фаалиетини шимди де девам этмек ве чынълар уйдурмакъ, яшлар арасында чынъ къайтарышмакъ адетини джанландырмакъ кереклиги айтылды. Эм де земане чынъджыларыны, кедайларны тапып, оларнен багъланып, дженктен эвель япылгъаны киби, чынъджыларнынъ бир иджадий корюшювини япмакъ теклиф этильди.

Тедбирнинъ сонъунда чынъ къайтарышув нумюнеси нумайыш этильди. Бунда языджылардан «Яш» ролюни фольклорджы языджымыз Риза Фазыл, «Къыз» ролюни исе чынъ топлагъан Сейяре Меджитова иджра эттилер. Тедбир иштиракчилери эвельки аятымыздан къалгъан бу чынълашув адетини меракънен ве алгъышларнен къаршыладылар. Ашагъыда шу левханы толусынен кетиремиз.

                          

   Риза - йигит                                 Сейаре - къыз            

Яш:

Чынъман селям беремен, селямым ал,

Чынъламагъа бильмесенъ, савлыкъман къал!

Къыз:

Чынъламагъа билемен, чынъ ташларман,

Селямынъ алып мен сени алгъышларман.

Яш:

Бу джыйынгъа хош кельдинъ Сейяре ханым!

Сени корьсем, къан ойнай, тельмире джаным.

Къыз:

Мен де кельдим джыйынгъа селикъам салып,

Чынъ айтарман мен сагъа гонъулинъ алып.

Яш:

Сен бек арув бир къызсынъ, макътасам – ери.

Козь ташладым мен санъа чокътан бери.

Къыз:

Козь ташламакъ йигитке ярашыр эбет,

Сырдашмагъа къыз иле бу бир себеп.

Яш:

Джымыртадан биязсынъ, къардан акъсынъ,

Къойын джепке салгъандай томалакъсынъ.

Къыз:

Кокте йылдыз къач экен мен саярман,

Джебинъе дугуль, гонълинъе мен сыярман.

Яш:

Ай къатында бир йылдыз – Айгъа тартыкъ,

Шаире къызы болгъанчин кимден артыкъ?

Къыз:

Кокте йылдыз парылдай, Ай корине,

Мусафир кельсенъ уйиме, чыкъ тёриме.

Яш:

Сейяресинъ, Сейяре – «Планета»сынъ,

Къалеминъни усанмай ойнатасынъ.

Къыз:

Ойнатырман къалемни, ойнатырман,

Эбин табып мен сени чынълатырман.

Яш:

Тилинъ татлы, не арув сёйленесинъ,

Ана тильнинъ озегин сен билесинъ.

Къыз:

Ана тильни анамдан билип алдым,

Къалемимни шу тильде ёлгъа салдым.

Яш:

Агъызынъа, бильмиймен, ким тюкюрген?

Урийми ёкъса санъа тиль огреттирген?!

Къыз:

Огренмек ич кеч тувул, огренмек керек,

Сувармасанъ осерми от-олен, терек?!

Яш:

Бойынъ алчакъ, сесинъ гурь, къыдакълайсынъ,

Мени корьсенъ: «Ризакъай!» деп къучакълайсынъ.

Къыз:

Сени корьсем, анамны хатырлайман,

Анама чынъ айткъанынъ унутмайман.

Яш:

Къучакъласанъ къучакъла, мен разыман,

Яш къызларны бек суйген Сеитгъазыман.

Бегенемен мен сени язгъанынъчюн,

Икяелер уйдырып азгъанынъчюн.

Къыз:

Язаман мен, язмайып болалмайман,

Язгъаныма гонорар алалмайман.

Яш:

Чалышаман десенъ сени ишке алайым,

Истесенъ шу гонорарынъ мен болайым.

Язы язсанъ, шашырт сен эль-алемни,

Язалмасанъ котер ат бош къалемни.

Къыз:

Эгер къалем бош болса, ич ишлетмем,

Язым бедиий болмаса, ниетке етмем.

Яш:

Ана шай бол, шулай бол, тирнекли бол,

Эр сатырда эр кимге орнекли бол.

Къыз:

Орнекли болмакъ бек яхшы, о рух бере,

Сёзинъ ичюн тешеккюр бинъ бир кере.

Къаба лафнен юрекни ич къырмайман,

Джан агъырткъан ибаре ич айтмайман.

Яш:

Шунынъ ичюн мен сени бегенемен,

Картичканъа къарай да, эгленемен.

Бегенемен дедим, энди ачыкълайым,

Кель, мен сени бир даа къучакълайым!

Яш ве Къыз:

Бир бичимде, бир бойда экимиз де,

Ашкъ атеши янмакъта ичимизде.

                                                               Азырлагъан Риза Фазыл.